Wiele praktycznych problemów i wątpliwości pojawia się na gruncie przepisów dotyczących składania oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Odpowiedzi na pojawiające się pytania często nie są oczywiste, a popełnienie błędu w stosowaniu prawa może wiązać się z niekorzystnymi dla nas konsekwencjami. Sytuacja ta ma miejscu przede wszystkim wówczas, gdy chcemy spadek odrzucić. Co do spadku możemy bowiem zachować się w różny sposób.
Zgodnie z art. 1012 kodeksu cywilnego spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.
Prawo spadkowe przewiduje termin, od którego upływu zależą skutki dla sytuacji spadkobiercy. Według art. 1015 kodeksu cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania, a brak oświadczenia spadkobiercy w tym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Przepis ten uznać należy za problematyczny i niejasny. Dowiedzenie się o tytule swojego powołania nie jest bowiem zawsze proste. Często mają miejsce sytuację, kiedy nie mamy wiedzy o tym, że jesteśmy potencjalnymi spadkobiercami, co może wynikać z nieutrzymywania relacji rodzinnych. Termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest ściśle związany ze stanem wiedzy spadkobiercy.
Należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 1018 kodeksu cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
Sytuację jednak czasem uratować można korzystając z art. 1019 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym można uchylić się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku, które złożono pod wpływem błędu lub groźby. Uchylenie takie następuje przed sądem i wymaga wymaga zatwierdzenia przez sąd. Także w sytuacji, kiedy spadkobierca, będąc w błędzie lub działając pod wpływem groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu.
Za często zapomniany przepis a istotny uznać należy art. 1024 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, ażeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika.Powyższe ograniczone zostało dwoma terminami. Zgodnie z przepisem uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne można żądać w ciągu sześciu miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku.