Prawnicy stale muszą śledzić zmieniające się prawo, żeby pozostawać na bieżąco ze zmianami, jakie wprowadza ustawodawca. Według każdego adwokata zajmującego się sprawami spadkowymi, weszły niedawno bardzo istotne zmiany. Dzień 15 listopada 2023 r. jest granicą, od której znacząco zmieniły się funkcjonujące od wielu lat przepisy prawa spadkowego. Zmian jest niemało i wydaje się, że mogą one mieć istotne znaczenie dla wielu spadkobierców i spadkodawców.
Zmiany objęły między innymi zasady rządzące dziedziczeniem ustawowym. Dziedziczenie ustawowe, a więc takie, które ma miejsce w przypadku braku testamentu, do tej pory obejmowało dalekich krewnych zmarłego spadkodawcy. Dziedziczenie przez tych dalekich krewnych zostało ostatnią zmianą wykluczone. Jak więc teraz wygląda nabywanie spadku?
Nadal w pierwszej kolejności do spadku powoływani są dzieci oraz małżonek spadkodawcy. Nie zmienia się także dziedziczenie rodziców i rodzeństwa ani zstępnych rodzeństwa. Dziedziczą również dziadkowie, jak w uprzednim stanie prawnym. Zasadnicza zmiana pojawia się w przypadku dziedziczenia zstępnych dziadków spadkodawcy. Obecnie bowiem lista krewnych dziedziczących z ustawy skończy się na wnukach dziadków. Tym samym, po dziadkach spadkodawcy w kolejności powołane są dzieci dziadków, a dalej wnuki dziadków i na tym koniec. W uprzednim stanie prawnym dalej do spadku powoływani byli kolejni zstępni. Po zmianach już prawnuki dziadków spadkodawcy nie będą mogły liczyć na spadek, jeżeli oczywiście nie zostaną spadkobiercami wskazanymi w testamencie.
Podsumowując zmiany, jakie miały miejsce w zakresie dziedziczenia z ustawy, polegają na tym, że gdy nie będzie małżonka spadkodawcy, jego krewnych ograniczonych obecnie do wnuków dziadków spadkodawcy, ani też dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek po zmarłym przypadnie już gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli takiego miejsca zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy było za granicą, wtedy spadek przypadnie Skarbowi Państwa.
Wydaje się, że zmiany te mają największe znaczenie w praktyce dla odciążenia sądów, które do tej pory musiały ustalać de facto stosunkowo dalekich krewcy spadkodawcy. Nadto, należy zauważyć, że dalszymi krewnymi często były osoby małoletnie, a w ich przypadku, zwłaszcza w świetle dotychczasowych przepisów dotyczących odrzucenia spadku w imieniu małoletnich, angażowane były także wydziały rodzinne sądów. Tym samym procedura ustalania, do kogo winien ostatecznie trafić spadek, jak i kto w postępowaniach powinien uczestniczyć prowadziła do ich długotrwałości. Zmniejszenie grupy krewnych dziedziczących z ustawy powinno uprościć prowadzenie spraw spadkowych, zwłaszcza tych, w których spadki są zadłużone i chętnych do ich objęcia po prostu nie ma. Także dla adwokata, który do tej pory nierzadko zobowiązany był do załączenia olbrzymiej ilości odpisów pism, zawierających liczne odpisy aktów stanu cywilnego, będzie to także ułatwienie.